Inspiratie - HoutID.nl

Japanse schaaf afstellen eerste gebruik

Geschreven door Richard Mulder op 18 juli 2023. Gepost in Handschaaf, Japanse schaaf. Geen reacties op Japanse schaaf afstellen eerste gebruik

De Japanse schaaf is een precisie instrument wat flinterdunne schaafkrullen kan produceren. Er is alleen één voorwaarde…. je moet de schaaf afstellen/instellen. Dit is wel een klusje van circa 1,5 uur. Maar zeker de moeite waard wanneer de Japanse schaaf klaar is voor gebruik.
Voordat je begint is het belangrijk om de schaaf, het hout te laten acclimatiseren in de omgeving waar het gebruikt wordt. Het proces kun je kortweg in 9 stappen doen. Het kost wat tijd en energie maar dan zal je ook zien dat het echt de moeite waard is. Met name wanneer je de eerste flinterdunne schaafkrullen uit de schaaf ziet rollen.

Wat ben je nodig?

✓ Een kleine hamer om achter op de schaaf en schaafbeitel te kunnen tikken
✓ 3mm beitel of kleine vijl
✓ Potlood en of stift
✓ schraapstaal of platte fijne vijl of bredere beitel
✓ Fijn schuurpapier
✓ Vlakke plaat, bijvoorbeeld glasplaat

Los tikken schaafbeitel en keerbeitel

Tik voorzichtig op de achterkant van de schaaf links en rechts, zo hoog mogelijk, om de schaafbeitel en eventueel keerbeitel los te krijgen

Slijpen van de schaafbeitel en keerbeitel

Voordat je de schaafbeitel en eventueel keerbeitel kunt gebruiken is het verstandig om deze eerste te slijpen. Voor het betere resultaat kun je het beste wetstones gebruiken in grid #1000, #3000, #6000 en #8000 en hoger.

Controleren ruimte bed schaafbeitel

Controleer of de schaafbeitel genoeg ruimte heeft om goed in de schaaf te passen. Daarbij is het verstandig om zowel links en rechts iets speling te hebben. Bewerk de zijkanten links en rechts eventueel met een beitel 3mm of kleine vijl zodat je iets speling krijgt voor de schaafbeitel.

Controleren ruimte rug schaafbeitel

Controleer of de rug van de schaafbeitel te strak tegen het hout aan zit. Dit kun je doen door de rug van de schaafbeitel in te kleuren met een standaard grafiet potlood. Als je de schaafbeitel vervolgens weer gaat passen laat het een markering achter op de plekken waar de schaafbeitel te krap zit.

Beitel of vijl krappe stukken schaafbeitel bed

Bewerk de krappe plekken van het schaafbeitel bed met een beitel of vijl. Bewerk het bed systematisch door kleine beetjes hout weg te halen… eruit is makkelijk, erbij is vaak lastig. Herhaal stap 4 en 5 zo vaak als nodig om een klein beetje speling te krijgen voor de schaafbeitel. Een handige vuistregel is dat je met de hand of met lichte tik van de hamer de schaafbeitel tot aan ~3mm van de mond kunt drukken/tikken. Dit moet met niet al te veel kracht kunnen.

Controleren zool

Controleer de zool van de Japanse houtschaaf of deze vlak is. Doe dit natuurlijk op een vlakke ondergrond, bijvoorbeeld een glasplaat. Je kunt dit onder andere controleren door met een lichte kruislingse vinger druk te kijken of de schaaf schommelt op de vlakke ondergrond. Ook kun je het gladde oppervlak met inkt bewerken zodat niet vlakke delen van de zool worden ingekleurd. Is de zool niet vlak schuur deze dan glad met fijn schuurpapier. Het beste kun je het schuurpapier plakken op bijvoorbeeld een vlakke glasplaat. Schraapstaal kan ook maar dat vergt wel wat handigheid. Herhaal eventueel de tussenstappen.

Finetunen Japanse houtschaaf

Om de Japanse houtschaaf als super efficiënte blokschaaf te gebruiken, welke flinterdunne krullen geeft, is het finetunen van de zool zeker aan te raden. Markeer 3 contact zones op de zool van de Japanse houtschaaf. deze zones zijn ongeveer 1cm aan de voor en achterkant van de zool en 1cm voor de mond van de schaafbeitel (aan de lange kant).

Bewerken zool

Vijl, rasp of schraap de tussenliggende vlakken maximaal een paar millimeter dieper dan de gemarkeerde zones. Dit zorgt voor minder frictie tussen de zool en het hout. Hierdoor zal de Japanse schaaf als ‘een mes door boter’ flinterdunne schaafkrullen produceren.

Schaafbeitel instellen

Tik de schaafbeitel en eventueel keerbeitel vast in het bed van de Japanse houtschaaf. Zorg ervoor, door je vinger onder de zool aan de mond te houden, dat de schaafbeitel recht in het bed staat. Om mooie flinterdunne krullen te krijgen laat de schaafbeitel niet te ver uit de mond van de Japanse houtschaaf steken. Test dit vooral uit. Krijg je niet de perfecte krullen die je had verwacht controleer dan de volgende punten:
✓ staat de schaafbeitel recht in de mond van de schaafbeitel?
✓ Steekt de schaafbeitel niet te ver uit de mond
✓ Is de keerbeitel goed gepositioneerd?
✓ Zijn de schaafbeitel en keerbeitel goed geslepen?
✓ Is de zool van de Japanse schaaf vlak?

Bewaren en onderhoud

Gebruik je super efficiënte Japanse Houtschaaf natuurlijk zo veel mogelijk. Maar wil je elke keer weer genieten van flinterdunne houtkrullen dan is het verstandig om op een paar zaken te letten.
✓ Bewaar de Japanse schaaf op een plek waar de temperatuur en luchtvochtigheid stabiel zijn en niet extreem.
✓ Controleer regelmatig of de schaafbeitel nog scherp is
✓ Controleer of de zool nog steeds vlak is (luchtvochtigheid en temperatuur kunnen dit beïnvloeden)
✓ Bewaar de Japanse houtschaaf op een zijkant zodat niets onnodig beschadigd

Waarom een Japanse zaag?

Geschreven door Richard Mulder op 18 juli 2023. Gepost in Japanse zagen. Geen reacties op Waarom een Japanse zaag?

Waarom zou je voor een Japanse zaag kiezen?

Zagen kan soms een lastige klus zijn, met name wanneer je niet het juiste gereedschap tot je beschikking hebt. Misschien een open deur… maar ja er zijn verschillende zagen voor verschillende klussen.
Het verschil tussen een ijzerzaag en normale zaag weten we vaak wel.
Maar als het op de verschillende houtsoorten en de stand van de zaag op het hout komt weet je dan ook wel dat hiervoor verschillende zagen zijn? Met daarbij de verschillende technieken om de klus relatief simpel te klaren.
Spoiler alert: een Japanse zaag is vaak verder geëvolueerd dan westerse zagen!

Het verschil tussen Japanse zagen en westerse zagen

Dit is in essentie simpel te beschrijven. Waar je bij een Westerse zaag de zaag door het hout moet duwen, moet je bij een Japanse zaag de zaag door het hout trekken. Dit maakt dat een Japanse zaag superieur is ten opzichte van een Westerse zaag. De voordelen op een rij:
✔ Trekkende zaagbeweging
✔ Dun zaagblad
✔ Meer controle over de zaag
✔ Niet dubbel vouwen van de zaag
✔ Tot 3 x minder kracht nodig voor zagen
✔ Nauwkeurige smalle zaagsnede

Hoe gebruik je een Japanse zaag?

De Japanse zaag gebruik je met een trekkende beweging. Het is dus een trekzaag maar niet zoals wij deze kennen. Als je nog nooit met een Japanse zaag hebt gezaagd dan kan het wat onwennig zijn in het begin .
Sterker nog als je Westerse zagen gewend bent kan het zelfs zijn dat je de zaag alsnog dubbel klapt bij het zagen. Met name omdat je de duwende beweging gewend bent om te zagen wat vaak gepaard gaat met kracht.
Er is niet een speciale techniek voor het zagen met Japanse zagen behalve dan ‘oefening baart kunst’. Je zult zien dat je een eigen methodiek aanleert waarbij je de Japanse zaag echt gaat waarderen om het gemak waar het mee zaagt met een perfecte zaagsnede.

De vertanding van de Japanse zaag

Naast dat een Japanse zaag een trekzaag is hebben alle zagen een speciale vertanding. Vaak ook met een 3 zijdig geslepen trapezium vertanding. Dit zorgt ervoor dat het zaagblad vaak zo scherp is als een scheermes. Pas vooral op de eerste keren dat je zaagt met een Japanse zaag, onderschat niet hoe scherp deze zagen zijn.
Naast dat het zaagblad een vlijmscherpe vertanding heeft is de zetting van de tanden vaak ook minimaal. De combinatie van een trapezium vertanding en een minimale zetting maakt dat je een perfecte gladde zaagsnede kunt maken met minimale inspanning.

De Meest Gebruikte Japanse Zagen

Geschreven door Richard Mulder op 22 maart 2023. Gepost in Japanse zagen. Geen reacties op De Meest Gebruikte Japanse Zagen

Wat zijn nou de meest gebruikte Japanse zagen. De Japanse houtbewerkingscultuur staat bekend om zijn verfijning, precisie en vakmanschap. Eén aspect hiervan dat de aandacht van houtbewerkers over de hele wereld heeft getrokken, is het assortiment van Japanse zagen. Nokogiri in het Japans. In tegenstelling tot westerse zagen, die duwend zagen, hebben Japanse zagen een trekkende zaagbeweging. Dit resulteert in dunnere zaagsneden, minder materiaalverlies en een gladder oppervlak. Dat is ook waarom steeds meer vakmensen als timmermannen, houtbewerkers overstappen op Japanse zagen. In deze blog bespreken we de verschillende soorten Japanse zagen en hun toepassingen.

Ryoba (両刃)

De Japanse Ryoba zaag is een veelzijdige en populaire Japanse zaag. De Ryoba-noko zoals deze Japanse zaag ook wel wordt genoemd is 2-zijdig getand. Dus je kunt met beide kanten van het blad zagen. Eén kant van het blad heeft een fijne vertanding en gebruik je voor het afkorten. Dat is meestal dwars op de vezel zagen. Terwijl de andere kant grovere tanden heeft voor het schulpen. Dit betekend met de richting van de vezel mee zagen. De Ryoba wordt vaak gebruikt als werkplaatszaag bij meubel en interieurbouw omdat deze Japanse zaag in feite 2 functies heeft. Met de Ryoba zaag je het beste met 2 handen.

Dozuki (鋸)

De Japanse Dozuki zaag is een Japanse zaag met een dun, flexibel blad en een verstevigende rug, waardoor deze zaag ideaal is voor precisiewerk zoals het maken van fijne zaagsneden en het zagen van verstekverbindingen. De fijne tanden van de Dozuki zijn perfect voor het maken van schone en rechte zaagsneden in zowel hard- als zachthout. De verstevigende rug zorgt voor extra stabiliteit en precisie tijdens het zagen.

Kataba (片刃)

De Japanse Kataba zaag heeft een enkelzijdig getand blad en is geschikt voor diepere zaagsneden, zoals het zagen van dikke balken of platen. De tanden zijn meestal grover dan die van de Dozuki, waardoor de Kataba geschikt is voor zowel langs- als dwarshout. De Kataba is verkrijgbaar in verschillende lengtes en tandconfiguraties, afhankelijk van de toepassing en het soort hout dat wordt gezaagd. Vaak wordt de Kataba in Europa als universele zaag verkocht.

Kugihiki (釘引き)

De Japanse Kugihiki zaag, ook wel bekend als een “flush-cut” zaag, heeft een dun en flexibel blad met fijne tanden aan één kant. Deze zaag is speciaal ontworpen voor het zagen van uitstekende houten pennen en deuvels zodat het niet meer buiten het hout steekt. Het dunne blad voorkomt beschadiging van het omliggende hout tijdens het zagen.

Azebiki (留首)

De Azebiki is een klein, gebogen zaagblad met tanden aan beide zijden. Deze zaag is ontworpen voor het maken van begin- of eindzaagsneden op moeilijk bereikbare plaatsen, zoals bij het uitzagen van openingen of inkepingen in hout. De gebogen vorm van het blad zorgt voor meer controle en precisie tijdens het zagen, en maakt het mogelijk om in een cirkel te zagen.

Hikimawashi (引き回し)

De Hikimawashi is een dunne, flexibele Japanse zaag die speciaal is ontworpen voor het zagen van dunne materialen, zoals fineer en laminaat. De zaag heeft een smal, langwerpig blad met fijne tanden aan één kant en een handvat aan de andere kant. Vanwege zijn flexibiliteit kan de Hikimawashi nauwkeurige bochten maken en complexe patronen zagen zonder het materiaal te beschadigen.

Conclusie

Japanse zagen zijn een waardevolle aanvulling op de gereedschapskist van elke houtbewerker, dankzij hun precisie, veelzijdigheid en unieke zaag eigenschappen. Of je nu een beginner bent of een ervaren vakman, het gebruik van Japanse zagen kan de kwaliteit van je houtbewerkingsprojecten aanzienlijk verbeteren. Door de verschillende soorten Japanse zagen te leren kennen en te begrijpen waar ze voor zijn ontworpen, kun je het juiste gereedschap kiezen voor elke klus en de meest verfijnde resultaten behalen. Het vergt soms wat oefening maar als je er eenmaal aan gewend bent wil je eigenlijk niet meer terug naar de Europese handzagen.